246

اختصاصی به حوزه و دانشگاه که ندارد؛ یک انسان اگر بخواهد بفهمد «مشروح الصدر» شد یا نه، این قرآن در درون قلب او تابید و این قلب را باز کرد یا نه، راه آن چیست؟

وقتی ابن مسعود از وجود مبارک حضرت سؤال کرد، فرمود: علامت شرح صدر این است: «التَّجافِی عَنْ دارِ الغُرُورِ وَالْإِنابَةَ اِلی‏ دارِ الْخُلُودِ وَالْإِسْتِعْدادَ لِلْمَوْتِ قَبْلَ نزول الموت» (1) این سه نشانه و علامت شرح صدر است    . 

یکی اینکه انسان از دار غرور تجافی کند. «تجافی»؛ یعنی جا خالی کردن و آماده برخاستن    . 

ببینید وقتی که میوه‌های درخت پایین افتاد، میوه‌شناس آن سالم‌ها را انتخاب می کنند، کرم‌زده‌ها را رها می‌کند.

در عبادت‌ها و در درس و بحث و تجارت و روابط اجتماعی ما، نورهای فراوانی است، کارهای مثبت و خیر فراوانی است؛ یک انسان مؤمن آن‌ها را جمع می کند؛ حالا حواشی هم دارد، ضایعات هم دارد، کرم‌زده هم دارد، آنها واردِ «أَنَّمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ» (2) است؛ این پنج متاع کرم زده در غالب این کارها هست.

اگر کسی اهل تجارت باشد، اهل درس باشد، مسائل اجتماعی داشته باشد؛ آن نورهایی که کم هم نیست، آن ها را می گیرد، آن چیزهایی که به عنوان «اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ» را رها می کند.

فرمود «التَّجافِی عَنْ دارِ الغُرُورِ» این است؛ «الْإِنابَةَ اِلی‏ دارِ الْخُلُودِ» علامت دوم است؛ «وَالْإِسْتِعْدادَ لِلْمَوْتِ قَبْلَ نزول الموت» علامت سوم است.

اگر این علایم یک جا جمع شد، معلوم می شود این شخص «مشروح الصدر» است.

قر آن وارد قلب او شد، یک؛ بر ظرفیت این ظرف افزود، دو؛ نگذاشت بیگانه بیاید، سه؛ اگر بیگانه و نامحرمی بود او را دفع می کند، چهار.

درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره مبارکه «زمر»، آیات 22 الی 23

پی نوشت ها:

1. مکارم الاخلاق، صفحه 447

2. سوره حدید، آیه 20